Cinsel ilişki sırasında erkek genital organları tarafından salgılanan semen sıvısında hiç sperm bulunmaması durumuna azospermi denir. Azospermi, genel popülasyonun yaklaşık olarak %1’inde ve çocuğu olmayan (infertil) erkeklerin %10-15’inde görülmektedir. Azospermi sperm kanallarındaki herhangi bir tıkanıklığa bağlı olup olmamasına göre 2 gruba ayrılır.

1. Tıkanıklığa bağlı (obstrüktif) azospermi: Doğuştan sperm kanalarının bir bölümünün eksikliği, sperm kanalında sonradan tıkanıklık oluşması, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar ve cerrahi girişimler sonrasında azospermi görülebilir. Azospermilerin %40’ı tıkanıklığa bağlıdır
2. Tıkanıklığa bağlı olmayan (non-obstrüktif) azospermi: Genetik bozukluklar (Klinefelter sendromu gibi), testislerin doğuştan yukarıda olması (inmemiş testis), testis torsiyonu, bazı enfeksiyonlar, başta kemoterapi ilaçları olmak üzere çeşitli kimyasallar ve radyasyon gibi nedenlere bağlı olarak da azospermi gelişebilir.

Azospermi Nasıl Teşhis Edilir?

Azospermi tanısı en az 1 ay ara ile alınan meni örneklerinde sperm bulunmaması ile konur. Azospermi saptanan hastaların değerlendirilirken testis muayenesi yapılır, hormon tetkikleri ve skrotal ultrasonografi gerekir. Eğer bu hastalar çocuk sahibi olmak istiyorlarsa ve tüp bebek uygulaması yapılacaksa, bu işlemlerin öncesinde bazı genetik testlerin yapılması faydalıdır. Y-kromozomunun AZfa, AZFb veya tüm AZF bölgesinde delesyon olan hastalarda sperm bulma olasılığı oldukça düşüktür ve bu nedenle tüp bebek uygulamaları önerilmez. Azospermi hastalarının infertilite alanında deneyimli hekimlerce değerlendirilmesi gerekmektedir.

Azospermi Hastalarında Nasıl Sağlıklı Sperm Elde Edilir?

1. Tıkanıklığa Bağlı Azospermi: Bu hastalarda bir iğne ile epididime girilerek (PESA), mikrocerrahi ile epididime girilerek (MESA), testise iğne ile girilerek (TESA) ve bu yöntemlerle sperm bulunmayan hastalarda testisten doku örnekleri alınarak (TESE) sperm elde edilebilir. Eğer sperm çıkış kanallarında tıkanıklık var ise (ejakülatuar kanal kisti gibi) transüretral ejakülatuar kanal rezeksiyonu ile (TUR-ED) bu tıkanıklık açılır ve normal yollarla sperm elde edilebilir.

2. Tıkanıklığa Bağlı Olmayan Azospermi: Bu hastalarda çocuk sahibi olmanın tek yolu cerrahi olarak testisten sperm alınması (TESE) ve sonrasında mikroenjeksiyon ile bu spermin yumurta içine yerleştirilmesidir (İntrastoplazmik Sperm Enjeksiyonu – ICSI). Tüp bebek teknolojisindeki ilerlemeler sayesinde bu grup hastaların yaklaşık olarak %50’sinde sperm elde edilebilir.
Sperm yapımı normalse cerrahi yollarla sperm bulma olasılığı oldukça yüksektir. Sertoli cell only sendromu, germ hücre aplazisi veya matürasyon arresti gibi tanılarda sperm bulma olasılığı daha düşüktür.

MikroTESE, mikroskop altında testisten biyopsi alınmasıdır. Bu işlem sırasında mikroskop altında dokunun büyütülmesi ve sperm içerme olasılığı yüksek olan dokuların toplanması amaçlanır. Dolayısı ile teorik olarak sperm bulma olasılığı artarken, daha az doku alındığı için testise verilen hasar azalmaktadır.