İnfertilite (kısırlık) her 7 kişiden birini etkileyen yaygın bir sağlık sorunudur. Dünya Sağlık Örgütü (World Health Organization) infertiliteyi “korunmasız bir yıl süreli cinsel ilişkiye rağmen çocuk sahibi olamamak” şeklinde tanımlıyor. Dünya genelinde yapılan bir çok çalışma infertilite sorunu yaşayan çiftlerin %50’sinde erkeğe bağlı bir sorun olduğunu ortaya koyuyor. Ancak uzmanlar erkek infertilitesi probleminin bundan çok daha fazla olabileceğini ileri sürüyorlar.

Her ne kadar sperm sayı ve kalitesini bozarak erkek infertilitesine yol açtığı bilinen çok sayıda hastalık olsa da (örn. varikosel, cinsel yolla bulaşan hastalıklar, hormon bozuklukları), bir çok erkek gerekli ürolojik değerlendirme yapılmadan doğrudan yardımcı üreme tekniklerine ve tüp bebek tedavilerine yönlendiriliyor. Bu da altta yatan hastalıkların tedavi edilmesi olanağını ortadan kaldırıyor ve tüp bebek tedavisinde başarısızlığa yol açıyor. Üstelik yapılan çalışmalar sadece sperm analizine bakarak değerlendirme yapmanın sağlıksız olduğunu, standart sperm analizinin kısırlık sorunu yaşayan erkeklerin tespit edilmesinde ve tüp bebek başarısını öngörmede yetersiz kalabileceğini gösteriyor. Bu nedenle uluslararası sağlık kuruluşları, erkek infertilitesini daha doğru şekilde teşhis edebilmek için mutlaka detaylı bir ürolojik değerlendirme yapılması gerektiğinin altını çiziyorlar. Ayrıca sperm analizinden daha kesin sonuç verebilecek yeni tanı testleri üzerinde çalışılıyor. Bu testlerin başında da sperm DNA fragmantasyon testi geliyor.

Sperm DNA Fragmantasyonu Nedir?

Sperm gelişimi sırasında bir çok yapısal değişikliğe uğrar ve genetik özellikleri muhafaza eden DNA son derece kompakt bir yapı haline gelir. Sperm olgunlaşması sırasında DNA yapılarında meydana gelen kırıklara DNA Fragmantasyonu adı verilir. Yaşlanma, varikosel, enfeksiyonlar, radyasyon, obezite ve sigara gibi bir çok etmen sperm DNA yapısında kırılmalara yol açarak erkek kısırlığına sebep olabilir.  Sperm değerleri normal bulunan ve herhangi bir hastalığı olmamasına rağmen çocuk sahibi olamayan bazı erkeklerde sperm DNA kırıklarının miktarında artma saptanabiliyor. Herhangi bir sorun tespit edilmemesine rağmen çocuk sahibi olamayan çiftlerin sperm DNA fragmantasyon testi yaptırmaları gerekebilir.

Sperm DNA Fragmantasyon Testi Kimlere Uygulanır?

Sperm DNA Fragmantasyon testlerinin kimlere uygulanması gerektiği konusu hala tartışmalıdır. DNA kırıklarını ölçmekte kullanılan TUNEL testi, COMET taraması gibi yöntemlerden hangisinin daha geçerli olduğu konusunda fikir birliği bulunmamaktadır. Ancak bugün faaliyet gösteren tüp bebek merkezlerinin bir çoğunda, sebebi açıklanamayan infertilite olgularında Sperm DNA Fragmantasyon testlerine başvurulmaktadır. Sperm DNA kırıkları tekrarlayan gebelik kayıplarına da yol açabilir. Bu nedenle 20 haftalıktan önce 2 veya daha fazla ardışık gebelik kaybı olan çiftlerde de Sperm DNA Fragmantasyon testeleri uygulanabilir. Benzer şekilde tekrarlayan tüp bebek başarısızlıklarında da Sperm DNA Fragmantasyon testlerinin yapılması önerilmektedir.

Erkek kısırlığının teşhisinde Sperm DNA Fragmantasyon testleri her ne kadar umut vaat etse de; hangi metodun kullanılacağı, hangi eşik değerin üzerinin anormal kabul edileceği ve DNA kırıkları tespitinden sonra hangi tedavilerin gerektiği konusunda hala çok sayıda belirsizlik mevcuttur. Bu nedenle DNA Fragmantasyon testlerine ilişkin daha fazla klinik araştırmaya ihtiyaç olduğu açıktır.