Son yıllarda değişen yaşam koşullarıyla beraber sıklığı giderek artan depresyon, adeta çağımızın vebası haline geldi. Stresli iş yaşamı, ekonomik sorunlar, partnerimizle olan ilişkimizdeki olumsuzlukların hepsi birer depresyon kaynağı. Bu nedenle depresyon tedavisi için üretilen antidepresan ilaçların kullanımı her geçen gün artıyor. Ancak bu ilaçların kullanımı, çeşitli riskler barındırıyor.
Cinsel sağlık sorunları, antidepresan kullanan kişilerin en sık yakındıkları şikayetler arasında. Her nasıl depresyon cinsiyet ayırmaksızın ortaya çıkabilen bir durumsa, antidepresanların cinsel yan etkileri de hem erkekleri hem de kadınları etkileyebiliyor. Günümüzde yaygın olarak kullanılan selektif serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI) grubu antidepresanların, merkezi sinir sistemindeki serotonin aktivitesini arttırarak depresyonu iyileştirdiği biliniyor. Ancak artan serotonin seviyeleri insanları sakinleştirerek cinsel istekte azalmaya neden olabiliyor. Bununla birlikte antidepresan alan birçok kişide sertleşme bozukluğu (erektil disfonksiyon) ve vajinal kuruluk gibi uyarılma zorlukları veya orgazm bozuklukları gibi cinsel yan etkiler ortaya çıkabiliyor. Bu yan etkiler zaman zaman hastanın ilacı bırakmasına ve tedavinin aksamasına yol açabiliyor. Altta yatan başka bir hastalık nedenli değilse, antidepresanlara bağlı bu yan etkileri yönetmenin birkaç yolu mevcut
İlaç Dozunu Yeniden Ayarlamak
Antidepresanların cinsel yan etkileri hemen her dozda görülebilir. Bununla birlikte, daha yüksek dozlarda cinsel yan etki riskinin artması doğaldır. Antidepresan kullanımından sonra cinsel yan etkiler belirgin hale gelmişse, tedaviyi düzenleyen doktor ilacın dozunu azaltabilir. Bir çok hastada bu basit önlem bile, can sıkıcı hale gelen cinsel yan etkilerin önüne geçmek için kâfidir.
İlacı Değiştirmek
İlacın dozajını değiştirmek, cinsel problemleri çözmede başarısız olursa, cinsel yan etkilere neden olma ihtimali daha düşük bir antidepresan ilaç ile tedaviye devam edilebilir.
İlaca Zaman Tanımak
Cinsel işlev bozukluğunun en basit çözümlerinden biri beklemektir. Genel bir kural olarak, antidepresanlara alışmak zaman alabilir ve bu yan etkilerin ortadan kalkması da haftalar sürebilir. Yeni kullanmaya başlanılan ilaca biraz zaman vermek mantıklıdır. Bazı yan etkiler bir süre sonra kaybolabilir.
Ek İlaca Başlamak
Eğer yukarıda sıralanan önlemlerden hiçbiri cinsel yan etkilerinin önüne geçemediyse, mevcut antidepresan tedavinin yanına ek olarak yeni bir ilaç eklenebilir. Cinsel istekte azalmanın önüne geçebilmek için testosteron tedavisi verilebileceği gibi, sertleşme sorunu yaşayan erkeklerde penise kan akımını arttıran ilaçlar kullanılabilir.
Hem hastalar hem de ruh sağlığıyla uğraşan hekimler depresyonun ve cinsel sağlık sorunlarının bir arada olabileceğini hatırda tutmalı, bu tarz sorunların ortaya çıkması halinde gerekli önlemleri almalıdır.
Referanslar
International Society for Sexual Medicine.“Could switching antidepressants help sexual dysfunction?” https://www.issm.info/sexual-health-qa/switching-depression-drugs-because-of-sexual-side-effects/
com. Melton, Sarah T., PharmD “How is Antidepressant-Associated Sexual Dysfunction Managed?” (August 31, 2012) https://www.medscape.com/viewarticle/769813
org. Antidepressant Trintellix Has Fewer Sexual Side Effects, Study Finds. https://www.sexhealthmatters.org/did-you-know/antidepressant-trintellix-has-fewer-sexual-side-effects-study-finds