Varikosel testislerin etrafını saran toplar damarların genişlemesi ve fonksiyonlarını yitirmesidir. Bu özelliğiyle bacaklarda ortaya çıkan varisler ile benzerlik göstermektedir.

Varikosel genellikle herhangi bir probleme neden olmaz ancak bazı erkeklerde sperm üretimi ve kalitesini bozarak kısırlık (infertilite) sorununa yol açabilir.

Varikosel sıklıkla ergenlik döneminde oluşur ve daha çok sol taraftaki testiste görülür. Bir testisteki varikoselin, her iki testisteki sperm üretimini ve kalitesini etkileyebileceği unutulmamalıdır.

Varikosel uzman hekimlerce kolaylıkla teşhis edilebilir ve birçok olgunun herhangi bir tedaviye ihtiyacı yoktur. Eğer varikosel kişide kısırlık sorununa yol açıyor veya şiddetli ağrıya neden oluyorsa cerrahi olarak tedavi edilmesi gerekir.

Varikosel nasıl belirti verir?

Varikosel genellikle hiçbir belirti göstermez. Bazı kişilerde ise ağrıya neden olabilir. Bu ağrının özellikleri:

• Keskin veya yeri tam belirlenemeyen ağrı olması
• Özellikle uzun zaman ayakta kalındığında ya da fiziksel zorlama durumlarında ağrının artması
• Ağrının gün boyunca kötüleşmesi
• Sırtüstü yatıldığında ağrıda rahatlama sağlanmasıdır.

Zamanla varikoseller büyüyüp daha da belirgin hale gelebilir. Bu nedenle genç erkeklerde saptanan bir varikoselin, sperm üretimini bozmadan önce tedavi edilmesi önerilir.

Skrotumda ağrı, şişlik veya elinize gelen bir kitle varsa, testislerinizin farklı boyutlarda olduğunu düşünüyorsanız ya da çocuk sahibi olmada sorun yaşıyorsanız doktorunuza başvurmanız önerilmektedir.

Varikoselin sebepleri nelerdir?

Varikosele neden olan sebepler henüz kesinlik kazanmamıştır. Bununla birlikte birçok uzman testisin etrafındaki toplar damarların içindeki kapakçık mekanizmasında bozukluk olabileceğini ileri sürmektedir. Bu durum damar içindeki kanın birikmesine ve damarların genişlemesine (dilatasyon) neden olur. Bu sürecin ilerlemesi testisin hasar görmesine ve sperm kalitesinin daha da kötüleşmesine neden olabilir.

Bazı araştırmalar kilolu olmanın varikosel riskini azaltabileceğini, daha uzun boylu olmasının ise riski artırabileceğini belirtmektedir.

Varikoselin riskleri nelerdir?

Varikosel çeşitli komplikasyonlara neden olabilir:

• Etkilenen testisin küçülmesi (atrofi): Testis varikosel nedeniyle hasar görürse zamanla küçülmeye başlar ve yumuşar. Testisin küçülmesinin sebebi net olarak anlaşılamamıştır. Bozulan kapakçık mekanizması nedeniyle testis çevresinde biriken kanın neden olduğu basınç artışı ile birlikte testise zarar verecek toksinlerin salınması testis küçülmesini açıklayan en önemli hipotezdir.
• İnfertilite: Varikosel testisin sıcaklığını olması gerekenden daha yüksek seviyelere çıkarıp sperm oluşumunu, hareketini ve fonksiyonunu etkiler.

Varikosel nasıl teşhis edilir?

Varikosel tanısı fizik muayene ile konulabilir. Hasta ayakta iken yapılan muayenede skrotumda bulunan damarların genişlemiş olduğu saptanır. Fizik muayene bulgularına göre varikosel 3 evreye ayrılmaktadır:

Evre-3: Genişlemiş damarlar sadece bakarak görülür

Evre-2: Genişlemiş damarlar elle muayene edilirken hissedilir

Evre-1: Varikosel normal muayene sırasında hissedilmez ancak ıkınma (valsalva manevrası) sırasında elle muayene edilerek hissedilir.

Fizik muayenenin yanı sıra hastalara skrotal Doppler ultrason da çekilebilir.

Varikoselin tedavisi nedir?

Varikosel ağrıya, testiste atrofiye veya erkek kısırlığına neden oluyorsa tedavi edilmesi gerekir. Hastalığın ilaçla tedavisi yoktur ve cerrahi tedavi önerilir. Tedavinin amacı varikosel damarlarını kapatarak kan akışını normal damarlara yönlendirmektir.

Varikosel cerrahisi (varikoselektomi) düşük riskli bir ameliyattır. Çok nadiren hastalarda aşağıdaki problemler görülebilir:

• Testis çevresinde sıvı birikimi (hidrosel)
• Varikoselin tekrarlaması
• Testiküler atrofi
• Enfeksiyon
• Arter hasarı

Varikosel ameliyatı genel, spinal (belden aşağısı uyuşturularak) veya lokal anestezi ile yapılabilir. Kasık bölgesinden yapılan bir kesi ile (inguinal veya subinguinal) spermatik kord içerisindeki varikosel damarlarına müdahale edilir.

Varikosel tedavisindeki gelişmeler cerrahi sonrası komplikasyonların azalmasına neden olmuştur. Ameliyat sırasında cerrahın tedavi alanını daha iyi görebilmesini sağlayan cerrahi mikroskopun kullanımı (mikroskobik varikoselektomi) komplikasyonları oldukça azaltmaktadır. Mikroskop kullanılarak ve subinguinal yaklaşımla yapılan açık cerrahi, diğer cerrahi yöntemlerle karşılaştırıldığında en yüksek başarı oranına sahiptir.

Hastalar operasyondan 2 gün sonra normal, yoğun olmayan etkinliklerine geri dönebilmektedir. Rahatsız olunmadığı sürece iki hafta sonra egzersiz yapmaya başlayabilir.

Bu ameliyattan sonra ortaya çıkan ağrı genellikle hafiftir ancak bazı durumlarda ağrının süresi uzayabilmektedir. Doktorunuz ameliyattan sonra sınırlı bir süre için ağrı kesici ilaç reçete edebilir.

Operasyondan sonra hastaların bir süre cinsel ilişkide bulunmaması önerilmektedir. Genellikle sperm kalitesindeki değişimler tedaviden birkaç ay sonra görülür. Bunun nedeni yeni sperm gelişiminin yaklaşık 3 aylık bir süre içinde gerçekleşmesidir.